Skip to main content

Rijksmonument
'het Huis van Waalwijk'

Het voormalige Raadhuis van Waalwijk verheft zich fier en uitnodigend in het centrum van Waalwijk, aan het Raadhuisplein 2, in het hart van de Langstraat.

Dit imposante rijksmonument, gebouwd in 1931-1932 naar een ontwerp van de  Nederlandse architect Alexander Kropholler (Amsterdam 1881- Wassenaar 1973) is rijk aan architectuurhistorische elementen.

Een monument uit de 20e eeuw dat in de 21e eeuw een levendige maatschappelijke en culturele ontmoetingsplek is.
We nemen je trots mee rondom en binnen door het pand en door de geschiedenis.

Geschiedenis van het gebouw
In de crisisjaren 1931-1932 verrijst in Waalwijk een stadhuis van allure. Een van Nederlands belangrijkste architecten in de 20e eeuw, Alexander Jacobus  Kropholler, creëerde in Waalwijk niet alleen een bijzonder mooi gebouw, maar gaf het een unieke factor mee door ook het interieur gedetailleerd te bepalen. Zijn ontwerp omvatte bovendien de romantisch aandoende binnentuin, links van het raadhuis en alle gebouwen rondom het Raadhuisplein.
Architect Kropholler was autodidact. In zijn ontwikkeling zijn invloeden te vinden van de Franse architect E.E. Violet-le-Duc en diens Nederlandse volgeling, dr. P.JH. Cuijpers. Maar ook is de stijl van H.P. Berlage herkenbaar: eerlijk baksteengebruik, nadrukkelijke toepassing van natuursteen en duidelijke constructie.
Verder kenmerkt het zich door ideeën van de Delftse hoogleraar M.J. Grandpré Molière wiens visie het was dat er aan architectuur een ideologische wil ten grondslag moet liggen en dat architectuur als een expressie van het leven opgevat moet worden. Kropholler besteedde dan ook veel aandacht aan de relatie van het bouwwerk met zijn omgeving: het (raad)Huis van Waalwijk vormt één architectonisch geheel met alle aangrenzende bouwwerken.

Het Huis van Waalwijk buiten en binnen

Aan de buitenkant van Huis van Waalwijk zien we grote, handgevormde warmrode gevelstenen in lichtgrijze voegen die het gebouw een vriendelijk karakter geven. Het steile dak (de afmetingen van het gebouw zijn  overigens: 24 m lengte, 18 m breedte en 35 m hoogte) is gedekt met typisch Noorse leien met de prachtige naam ‘Gud brandsdalens skifer brud’. De trapgevel  imponeert, mede door het wapen van Waalwijk (3,5x3,5 m) en door de loggia met daarboven de klok op een tegeltableau. Een zandstenen koe en een os, symbolen van de lederindustrie en veeteelt waarmee Waalwijk zich
succesvol ontwikkelde, bewaken de granieten trappen van het bordes naar de hoofdingang.

Twee leeuwen met de wapens van Nederland en onze provincie, een gevelnaald en drie zware, meniekleurige ankers  completeren het geheel. Krophollers bouwstijl wordt ook binnen tot in detail doorgevoerd. De ramen zijn van neu-antiekglas, waar alleen van binnenuit doorheen gekeken kan worden. Alle deuren zijn van Java-teakhout en afgewerkt met handgesmede hengsels, deurkrukken en voetplaten. IJzeren spijlen en hekwerken, bronzen deurbeslag en de gemetselde afgeschuinde negkanten bewijzen in detail Krophollers uitzonderlijke vakmanschap. De wanden van de hal, het trappenhuis en de aansluitende kamers en  gangen zijn in verschillende, kleurrijke steensoorten uitgevoerd. 

Overal zie je bijpassende geglazuurde  stenen lambrisering. Exclusieve houtsoorten zijn verwerkt in de deuren, het meubilair en de zoldering. De zandstenen kolommen, gemetselde bogen met aanzetstukken en het bijzondere gewelf maken het interieur tot een levendig, harmonisch en indrukwekkend geheel.Overal bevinden zich doelgerichte maar zeer  kunstzinnige details. Verschillende klokken attenderen erop ‘bij de tijd te blijven’. In hal, gangen en kamers zijn drie koninklijke generaties te bewonderen. Aan de buitenzijde en door het hele pand heen vind je een groot aantal kunstvoorwerpen van beroemde beeldende kunstenaars. Laten we ze eens
langslopen:

1. Cephas Stauthamer
maakte het mozaïek in het trappenhuis met de naam ‘Handel’, verwijzend naar de KvK die hier vroeger ook zat.

2. Lambertus Zijl
maakte naam door de Beurs van Berlage in Amsterdam van buiten van beelden te voorzien. Voor het Waalwijkse raadhuis maakte hij een zandstenen reliëf van koningin Wilhelmina, de zandstenen koe en de os en alle vogel- en dierenfiguren in het gebouw.

3. Felix Timmermans
De Vlaamse schrijver en tekenaar ontwierp het tegeltableau ‘St. Crispinus en St. Crispinianus’, de patroonheiligen van de schoenmakers en leerlooiers, te zien in de gang.

4. Julie Kropholler
was de zus van onze architect. Haar glas-in-loodramen in de buitengevels, die de twaalf dierenriemtekens en de planeten Venus en Mars verbeelden, zorgen voor een oogstrelende lichtinval. (traphal)

5. Eduard Baron Speyart van Woerden
vervaardigde de bronzen plaquette in houten lijst van koningin Beatrix, die de raadzaal siert.

6. Theo van Delft
Van zijn hand is het uit zandsteen vervaardigde beeld van Hertog Jan II van Brabant bij de hoofdingang. Ook maakte hij een zandstenen reliëf van het oude raadhuis dat in 1824 door brand werd verwoest. Van zijn hand is eveneens de in brons gegoten buste van koningin Juliana, (raadzaal). Ook de muurschilderingen in de trouwzaal naar Bijbelse motieven komen van Theo van Delft. Hij schilderde Adam en Eva, maar zorgde daarbij voor Waalwijkse herkenningspunten zoals de oude  kerktoren van Baardwijk. Omdat de wand herkenbaar moest blijven paste Theo geen perspectief toe. Inspirerende bijbelteksten onderschrijven het geheel. Ook van Theo van Delft is het in de trouwzaal aanwezige, prachtig geschilderde portret van onze oud-burgemeester E.J.C. Moonen.

Gedenkteken
Aan de achterzijde van het gebouw herinnert een gedenksteen ons aan de dramatische gebeurtenis die hier op 6 september 1944 plaatsvond. Burgemeester E.J.C. Moonen, 68 jaar, en de Waalwijkse broers Vincent Hoffmans 25 jaar en Joop Hoffmans 16 jaar, stonden hier voor een vuurpeloton van de Duitse bezetters. Vincent overleefde op wonderbaarlijke wijze de executie. Sta hier zeker even bij stil.

Geschiedenis en toekomst

Stichting Huis van Waalwijk
In december 2013 werd de Stichting Huis van Waalwijk opgericht. Deze stichting heeft de taak op zich genomen om van dit monumentale Krophollergebouw een permanent en levend podium te maken waar het Waalwijkse culturele en kunstzinnige leven uit verleden en heden, in al zijn verschijningsvormen gepresenteerd kan worden. De stichting stelt ruimten en faciliteiten beschikbaar aan instellingen, verengingen, stichtingen en gezelschappen, om daarin ter educatie onderwijsevenementen en bijeenkomsten te organiseren op het gebied van kunst, cultuur en  democratie. De stichting faciliteert en bemiddelt onder meer inzake tijdelijke exposities die door aanvragers van projecten zelf worden uitgevoerd.

Kloppend hart
Het hoofddoel van Stichting Huis van Waalwijk is het Krophollergebouw te transformeren naar een nieuw, inspirerend en warm kloppend hart van de stad, dat door jong en oud een onmisbare bron van inspiratie zal worden. Nu en in de toekomst.



30 januari 1931
Gemeenteraad van Waalwijk keurt het ontwerp en de bouw van een nieuw stadhuis goed.



15 maart 1931
Aannemer J. de Bont uit Nieuwkuijk start de bouw van het Kropholler stadhuis voor het bedrag van ƒ 203.260. Opzichter: H. de Hoop uit Waalwijk.



19 juli 1931
Mejuffrouw W. Moonen, dochter van burgemeester Moonen, legt de eerste steen.



25 augustus 1931
Burgemeester E.J.C. Moonen metselt een oorkonde in een gedenksteen die in de hal van het stadhuis wordt geplaatst.



22 oktober 1932
Officiële opening van het stadhuis door de Commissaris der Koningin in Noord-Brabant, mr. A.B.M.G. van Rijckevorsel.



10 juni 2010
Opening van het nieuwe stadhuis van Waalwijk, te zien vanuit het Krophollergebouw, door burgemeester drs. A.M.P. Kleijngeld.